Okres powojenny

Okres powojenny

27 kwietnia 1945 r. proklamowano istnienie niepodległego państwa, ustanawiając tymczasowy rząd federalny pod przywództwem Karla Rennera. Austria zachowała granice z 1937 r., ale została podzielona na cztery strefy okupacyjne, pozostające pod kontrolą zwycięskich mocarstw – USA, Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii i Francji. Sam Wiedeń, leżący w radzieckiej strefie okupacyjnej, został również podzielony na cztery sektory okupacyjne. Centrum miasta znajdowało się pod kontrolą kolejno wszystkich mocarstw, które zmieniały się co miesiąc. Sytuacja Austrii i Wiednia była bardzo podobna do sytuacji Niemiec i Berlina, jednak w tych ostatnich strefa radziecka w końcu się oddzieliła, podczas gdy Austria pozostała zjednoczona, albowiem tutejsza partia komunistyczna (w przeciwieństwie do sytuacji w Niemczech) straciła poparcie wyborców.

Chłodne stosunki pomiędzy mocarstwami spowodowały, że okupacja ciągnęła się przez 10 lat. Był to ciężki okres dla Austriaków. Odbudowa narodowych pomników była kosztowna i powolna, a handel został zdominowany przez czarny rynek. 15 maja 1955 r. ratyfikowano Austriacki Traktat Państwowy, w którym Austria ogłosiła swą wieczystą neutralność. Po wycofaniu się sił alianckich w grudniu 1955 r. republika uzyskała członkostwo Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jako stolica państwa neutralnego, położona w bezpośrednim sąsiedztwie państw Układu Warszawskiego, w latach zimnej wojny Wiedeń stał się atrakcyjnym miastem dla szpiegów i dyplomatów. W 1961 r. spotkali się tu Kennedy i Chruszczów, a w roku 1979 Carter i Breżniew.

Austriacka opinia międzynarodowa ucierpiała, kiedy w 1986 r. prezydentem Austrii został Kurt Waldheim, były sekretarz generalny ONZ (mimo iż ujawniono, że służył jako porucznik w oddziale niemieckiego Wehrmachtu, który oskarżono o przestępstwa wojenne). Nie pojawiły się wprawdzie żadne konkretne dowody przeciwko Waldheimowi, ale nie był on przyjmowany przez rządy wielu krajów. W opublikowanej w 1985 r. biografii Der Schwierigste Job der Welt Waldheim nie wspomniał o swojej trzyletniej służbie wojskowej. Dopiero w 1993 r. kanclerz Franz Vranitzky przyznał w swoim dość spóźnionym komentarzu na temat udziału Austrii w II wojnie światowej, że jego rodacy „chętnie służyli nazizmowi”.

W 1992 r. Waldheima zastąpił wywodzący się z tej samej Austriackiej Partii Ludowej (OVP) Thomas Klestil, który z łatwością wygrał kolejne wybory w kwietniu 1998 r.

Lata Unii Europejskiej

W latach powojennych Austria ciężko pracowała nad wyrównaniem różnic ekonomicznych. W 1972 r. zawarła z Europejską Wspólnotą Gospodarczą (obecną Unią Europejską) układ o gospodarce wolnorynkowej, a w lipcu 1989 r. zgłosiła swoją kandydaturę na pełne członkostwo. W 1994 r. uzgodniono warunki i Austriacy, w wyniku przeprowadzonego 12 czerwca 1994 r. referendum, zaaprobowali wejście swego kraju do Unii Europejskiej („za” opowiedziało się 66,4% głosujących). Formalnie Austria stała się członkiem UE 1 stycznia 1995 r.

W lutym 2000 r. Austria ponownie stała się obiektem międzynarodowej krytyki, kiedy to skrajnie prawicowa Partia Wolności (FPÓ) sformowała wspólnie z ÓVP nowy, koalicyjny rząd, na czele którego stanął kanclerz Schlussel. Po raz pierwszy od lat 70. Socjaldemokracja Austrii (SPÓ) w ogóle nie znalazła się u władzy, nawet jako koalicyjny partner. Nowa administracja, chociaż wybrana w demokratycznym głosowaniu, była skazana na porażkę jeszcze przed podjęciem jakichkolwiek działań. Unia Europejska natychmiast nałożyła na Austrię sankcje w postaci ochłodzenia wszelkich kontaktów dyplomatycznych na wysokim szczeblu.

Niewielu Austriaków było zadowolonych z porozumienia pomiędzy ÓVP a FPÓ, tym bardziej że wyłączało ono z obszaru zainteresowań najbardziej popularną, według sondaży, partię SPÓ (cieszącą się poparciem 33% głosujących, wobec 26,9% zdobytych przez ÓVP i FPÓ). W kilku austriackich miastach miały miejsce publiczne demonstracje przeciwko partii FPÓ. Dla większości Austriaków, zarówno tych przeciwnych FPÓ, jak i jej zwolenników, największym zmartwieniem była jednak natychmiastowa, omalże „wyprzedzająca” reakcja Unii Europejskiej, świadcząca, ich zdaniem, o niewielkiej roli, jaką austriackie państwo pełni na arenie stosunków europejskich. Sankcje okazały się nie tylko niepotrzebne, ale wręcz przyniosły skutek odwrotny do zamierzonego, toteż anulowano je już we wrześniu 2000 r.

Na politycznych porażkach Austrii jeszcze nie zdążył osiąść kurz, gdy krajem wstrząsnęła kolejna wielka tragedia, o której wielkimi literami pisały wszystkie gazety na świecie. W listopadzie 2000 r. w Kaprun, w jadącej na szczyt góry kolejce linowej Gletscherbahn wybuchł groźny pożar, w którym straciło życie 155 osób. Była to najtragiczniejsza katastrofa górska w dziejach ludzkości.