WACŁAW POTOCKI

Poeta urodził się w 1621 roku, zmarł w 1696. Był bogatym ziemianinem z rodziny ariańskiej, całe życie spędził w swym majątku pod Bieczem, gospodarując na roli. Uczestniczył w życiu publicznym swego powiatu, pełnił niewysokie, tytularne godności. Dorobek poetycki Potockiego jest bardzo duży i nie był drukowany za życia autora. Należy pamiętać przede wszystkim o Wojnie chocimskiej (napisanej w 1670 roku, wydanej dopiero w 1850), zbiorze około 2000 drobnych wierszy Ogród, ale nie plewiony… (całość wydano w 1907 roku pod tytułem Ogród fraszek) oraz Moraliach (pisanych w latach 1688-96).

Pisarstwo Potockiego było twórczością różnorodną pod względem gatunkowym: od patriotycznego eposu, poprzez fraszki, anegdoty, wiersze okolicznościowe do przypowieści z Moraliów rozwijających myśli pochodzące z łacińskich sentencji. Na specjalną uwagę zasługują ciekawe utwory tego poety o treściach religijnych, pieśni religijne nasycone własnymi, osobistymi doświadczeniami autora.

Ogród, ale nie plewiony… został napisany z myślą o czytaniu poszczególnych wierszy podczas biesiad, w rozbawionym towarzystwie. Zawiera utwory bardzo różnorodne: obrazki rodzajowe, opowiadania, plotki o znajomych, sąsiadach, notatki z wydarzeń politycznych, żarty, anegdoty, wreszcie wiersze refleksyjne, polemiczne. Wszystkie teksty wyróżniają się barwnością, żywością, malowniczością, pełnym kolokwializmów, zróżnicowanym językiem znakomicie odtwarzającym naturalny tok mowy potocznej. Tom Potockiego to jedyne w swoim rodzaju źródło do poznania staropolskich obyczajów, codziennego życia, sarmackiej umysłowości.

Potocki przez lata był poetą zapomnianym, a na twórczości tego pisarza bardzo mocno zaciążyło samo życie poety, ma ona niekiedy zdecydowanie autobiograficzny charakter. Potocki-arianin w pierwszym okresie wojen szwedzkich opowiedział się po stronie Karola Gustawa, wierząc, że będzie on bronił prześladowanego wyznania. Gdy sejm nakazał arianom opuszczenie Polski, poeta pod przymusem przeszedł na katolicyzm, w głębi duszy nadal pozostając arianinem. Cały ten dramat arian znalazł odbicie w twórczości poetyckiej, w znacznym stopniu ją ukształtował.