Wiara

Czesław Miłosz nie jest, jak na przykład Jan Twardowski, poetą religijnym – liczne odwołania do wywodzących się z religii symboli, znaków są w jego poezji częścią mocnych związków z całą cywilizacją europejską, tradycją, w tym i dziedzictwem judeochrześcijańskim. Szeregu religijnych dogmatów, przykazań nie można precyzyjnie oddzielić od wielkiej, antycznej tradycji humanistycznej, tak zwanych wartości ogólnoludzkich.

Dla tego autora wiara, obok miłości i nadziei (czyli trzech cnót z poezji Miłosza), pozostaje niezbędnym składnikiem ludzkiego życia, szczęścia. Przy czym niekoniecznie musi to być wiara w Boga, wiara religijna, może nią stać się wyznawany system wartości, kanon moralny niezwiązany z wyobrażeniami religijnymi:

Wiara jest wtedy, kiedy ktoś zobaczy
Listek na wodzie albo kroplę rosy
I wie, że one są – bo są konieczne.

Wiara pozostaje niezbędna człowiekowi do życia, stanowi fundament jego wewnętrznego ładu. Wierzyć, znaczy dla Miłosza poszukiwać możliwie najdoskonalszego systemu wartości, stale stawiać pytania o to, jak powinno się postępować, jakich dokonywać wyborów. I przyjmować jakieś zasady, nie zadowalać się przekonaniem o chaosie świata, względności wskazań etycznych. Wiara wyrasta ze świadomego pogodzenia ze światem, zrozumienia jego porządku, wewnętrznego ładu, celowości wszystkiego, co zostało stworzone, nawet np. cierpienia:

Wiara jest także, jeżeli ktoś zrani
Nogę kamieniem i wie, że kamienie
Są po to, żeby nogi nam raniły.

Wierzyć, w takim sensie jaki został przedstawiony w tym wierszu, nie oznacza przyjmować dogmaty jakichś religii. W utworze Miłosza w ogóle nie ma mowy o Bogu. Wierzyć znaczy przede wszystkim jedno: być przekonanym o celowości każdego z elementów świata, w którym nic nie jest zbędne, w którym pozostaje miejsce na dobro i zło (nie znamy rzeczy doskonałych, Co nie ma cienia, istnieć nie ma siły). To swoista filozofia natury, wołanie o zrozumienie świata, jego przyrodzonego, naturalnego i odwiecznego porządku. Zrozumienie, które pociągnie za sobą pokorę wobec generalnego ładu, co w żadnym razie nie oznacza bezkrytycznej zgody na świat, w jakim przyszło nam żyć.

Ten utwór, napisany wierszem jedenastozgłoskowym, wielkiego poety wyróżnia się szlachetną, klarowną prostotą. Zwraca uwagę naturalny tok mowy, zbliżony do języka potocznego, niezwykła oszczędność użytych środków artystycznych (rytm i rym). Odnajdujemy w Wierze- tak zwane rymy okalające (abba) i parzyste (aabb).