Ryszard Kapuściński

Nazwisko: Kapuściński
Imię/Imiona: Ryszard
Znany też jako:
Urodzony: 4 marzec 1932 (Pińsk, Białoruś)
Zmarł: 23 styczeń 2007 (Warszawa, Polska)
Kategoria: Dziennikarstwo / Literatura
W skrócie: Słynny reportażysta. Autor książek „Heban”, „Imperium”, „Cesarz”, „Szachinszach”.

Ryszard Kapuściński – ur. 4 marca 1932 w Pińsku na Polesiu (obecnie Białoruś); ojciec Józef, matka Maria; publicysta, reporter, poeta.

Ponieważ rodzice byli nauczycielami (ojciec uczył rysunku, matka muzyki) Ryszard bardzo szybko nauczył się czytać i pisać co zaowocowało tym, że we wrześniu 1938 roku od razu poszedł do drugiej klasy. W wieku 7 lat miał nieszczęście spotkać się z koszmarem wojny. Widział zniszczenia, głód, nieszczęście ludzkie. Ojciec, jako oficer rezerwy, w 1939 roku został powołany do wojska, matka i mały Rysiek musieli radzić sobie sami. W 1940 r. Maria i Ryszard opuszczają Pińsk. Podróżują przez Lwów, Przemyśl, Kraków w kierunku Warszawy. Przez przypadek udaje im się odszukać Józefa (udało mu się zbiec z sowieckiego transportu więźniów) i razem zamieszkują w Sierakowie, w Puszczy Kampinoskiej, nieopodal wsi Palmiry.

Po wojnie Ryszard uczył się w gimnazjum im. Stanisława Staszica gdzie w 1950 roku zdał maturę. Był uzdolnionym sportowcem, został wicemistrzem juniorów Warszawy w boksie. Pociągała go też poezja. W wieku 17 lat zadebiutował tomikiem wierszy w tygodniku „Dziś i jutro”. Dzięki temu został redaktorem dziennika „Sztandar Młodych”. Jako redaktor działu kulturalnego spotkał się z wieloma znakomitościami jak Leopoldem Staffem, Julianem Tuwimem, Marią Dąbrowską czy Zofią Nałkowską.

W roku 1951 rozpoczął studia na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, przeniósł się jednak na historię. W 1956 zdobył dyplom. W 1955 r. napisał reportaż „To też jest prawda o Nowej Hucie” opisujący nieludzkie warunki życia robotników. W 1956 r. otrzymał za niego nagrodę – Złoty Krzyż Zasługi.

W 1956 r. Ryszard Kapuściński wyjechał do Indii, odwiedził także Afganistan i Pakistan. Rok później odwiedził Japonię i Chiny.

W 1958 odszedł ze „Sztandaru Młodych” po tym jak odwołano całą redakcję za poparcie krytycznego wobec władzy tygodnika „Po prostu”. Dziesięć miesięcy spędził w redakcji Polskiej Agencji Prasowej, potem Dariusz Fikus zaproponował mu etat w „Polityce”. Przez cztery lata, jako reporter tego pisma, jeździł po Polsce pisząc reportaże. Dla „Polityki” napisał m.in. reportaż „Sztywny” – o tym jak górnicy przewozili ciężarówką na Mazury ciało zmarłego kolegi, gdy ciężarówka się zepsuła trumnę do celu zanieśli. W 1961 r. w miesięczniku „Dialog” ukazał się bardzo podobny do reportażu „Sztywny”, dramat Bohdana Drozdowskiego pt. „Kondukt”. Rozpętała się medialna burza, Kapuścińskiego posądzono o plagiat. Ostatecznie Zarząd Głównego Związku Literatów Polskich wydał werdykt w którym stwierdzono iż temat nie może być przedmiotem wyłączności autora. Tym samym spór się zakończył.

W 1962 r. z „Polityki” wrócił do PAP i został stałym korespondentem w Afryce. Tam także zachorował na gruźlicę i malaryczne zapalenie opon mózgowych. W rezultacie na początku 1967 r. znalazł się w szpitalu w Warszawie. Wrócił do redakcji PAP.

W połowie 1967 r. wyjechał do siedmiu azjatyckich i zakaukaskich republik Związku Radzieckiego. Na jesieni 1967 r. został korespondentem PAP w Ameryce Łacińskiej. Spędził tam pięć lat. Mieszkał w Chile, Meksyku, Boliwii, Brazylii. Powstały wtedy książki „Dlaczego zginął Karl von Spreti” (1970) oraz „Chrystus z karabinem na ramieniu” (1975).

W 1974 r. rozpoczął pracę w tygodniku „Kultura” i od razu wyjechał do Afryki. W Angoli, która odzyskała niepodległość, rozpoczęła się wojna domowa. Jej przebieg opisał w książce „Jeszcze dzień życia” (1976). w latach 1974-1980 bezustannie podróżował, kilkakrotnie był m.in. w Etiopii i Iranie. Z podróży tych powstały dwie książki, które przyniosły mu międzynarodowy rozgłos: „Cesarz” (1978) o świetności i upadku Hajle Sellasje w Etiopii i „Szachinszach” (1982) o dworze szacha Rezy Pahlawi w Iranie. Obie otworzyły Kapuścińskiemu drogę na zachodni rynek czytelniczy.

Między rokiem 1981 a 1991 podróżował po byłych republikach ZSRR. Z podróży tych powstała książka „Imperium” (1993) przynosząca mu dalszy rozgłos.

W 1996 wyróżniony nagrodą imienia Jana Parandowskiego, w 1999 otrzymał „Ikara”.

W październiku 2000 r. na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie ukazał się album fotograficzny Ryszarda Kapuścińskiego zatytułowany „Z Afryki”.

W latach późniejszych otrzymał wiele nagród m.in.: nagrodę im. Brunona Kreiskyego, nagrodę Premio Grinzane Cavour, order Ecce Homo, nagrodę im. Dariusza Fikusa. Był poważanym i szanowanym w wielu krajach publicystą.

Po długiej walce z nowotworem zmarł 23 stycznia 2007 na oddziale chirurgii w szpitalu warszawskiej Akademii Medycznej. Nie spełnił swojego marzenia by napisać reporterski obraz całego globu, historię „Jednego dnia świata”.

Twórczość literacka

• 1962 – Busz po polsku
• 1963 – Czarne gwiazdy
• 1968 – Kirgiz schodzi z konia
• 1969 – Gdyby cała Afryka
• 1970 – Dlaczego zginął Karl von Spreti?
• 1975 – Chrystus z karabinem na ramieniu
• 1976 – Jeszcze dzień życia
• 1978 – Wojna futbolowa
• 1978 – Cesarz
• 1982 – Szachinszach
• 1993 – Imperium
• 1998 – Heban
• 2003 – Autoportret reportera
• 2004 – Podróże z Herodotem
• 2006 – Prawa natury (zbiór wierszy)
• 2006 – Ten Inny