Aleksander Wielki i jego następcy – czasy hellenistyczne w Anatolii

Król macedoński przybył do Anatolii w 334 r. p.n.e. i w ciągu kilku lat podbił całą Azję Zachodnią, docierając aż do Indii. Państewka i miasta w Azji Mniejszej poddały mu się bez większego oporu, zresztą nic było powodów, aby się bronić, gdyż oprócz niewielkiego z reguły trybutu nie ponosiły one żadnych kosztów w związku z rządami Aleksandra w Anatolii. Temu wybitnemu wodzowi marzyło się ogromne imperium, które by łączyło kulturę grecką i wschodnią (konkretnie perską), a granice nowego państwa obejmowałyby cały znany podówczas świat. Po niespodziewanej śmierci Aleksandra w 323 r. p.n.e. rozgorzały pomiędzy jego wodzami (zwanymi diadocha-mi) wojny o podział monarchii. Odtąd zaczyna się okres zwany w historii hellenizmem, cechujący się dużym wpływem kultury i nauki Wschodu na tereny aleksandryjskiego imperium (i na odwrót, co nazywane jest hellenizacją Wschodu), a przez to też powstaniem zupełnie nowej społeczności prawdziwych kosmopolitów.

Wojny pomiędzy diadochami wyłoniły ostatecznie dwa wielkie państwa w tym regionie; jednym (na wschodzie) rządził Selcukos, a drugim (na zachodzie) władał inny wódz Aleksandra – Lizymach. Oprócz tego powstało w Azji Mniejszej kilka niezależnych królestw, wśród których prym wiodły Pergamon, rozciągający się od zachodniego wybrzeża po dzisiejszą Ankarę, oraz Pont, zajmujący północno-wschodnią część Wyżyny Anatolijskiej. Pergamon stal się z czasem ważnym ośrodkiem kulturalno-politycznym. Okres największej świetności przeżył za panowania Eumenesa II (197- 159 r. p.n.e.). Wtedy też pierwszy raz imperium rzymskie wtrąciło się do stosunków panujących w Azji Mniejszej. Otóż kiedy następcy Lizymacha i Seleukosa walczyli o panowanie w Anatolii, Rzym stanął po stronie Pergamonu (uzależnionego wówczas od Seleucydów), który dzięki temu wyszedł zwycięsko z tego sporu. Ostatnim królem Pergamonu był Attalos III, wiemy sprzymierzeniec państwa rzymskiego. W 133 r. p.n.e. zapisał on królestwo pergamońskie w testamencie Rzymowi, a ów uzyskał w ten sposób jeden ze swych pierwszych i ważniejszych przyczółków w Azji Mniejszej.