CYPRIAN KAMIL NORWID

Dwuletni okres warszawskiej działalności poetyckiej Norwida (poeta żył w latach 1821 – 1883) przyniósł mu najwyższe uznanie cenionych wtedy krytyków. Jego najwcześniejsze wiersze wyróżniały się dość oryginalnym tonem, często powracały w nich skontrastowane z miastem obrazy wsi, jej mieszkańców mających być przykładem życia zgodnego z przyrodą, moralnej czystości, religijności, pracowitości. Już wtedy Norwid przypisywał poezji bardzo ważkie funkcje, głosił konieczność jej zaangażowania w najboleśniejsze, najtrudniejsze sprawy narodu i społeczeństwa.

W 1849 roku Norwid przyjechał do Paryża, wtedy to rozpoczął się najistotniejszy, dojrzały okres w jego twórczości. Niebawem ogłosił poemat Zwolon mówiący o moralnych problemach narodu pozostającego w niewoli oraz ukazał się Promethidion. Rzecz w dwóch dialogach z epilogiem, gdzie poeta już wprost zaatakował romantyczną koncepcję sztuki wyrastającej z natchnienia. Pisarstwo ma być, jak każdy akt twórczy, kreacyjny, bezpośrednio związane z doświadczeniem, realnym życiem:

I stąd największym prosty lud poetą,
Co nuci z dłońmi ziemią brązowymi (…)
I stąd największym Cezar historykiem,
Który dyktował z konia – nie przy biurze –
I Michał-Anioł, co sam kuł w marmurze.

Jest wiele przyczyn niechętnego przyjęcia przez współczesnych pisarstwa Norwida. Najważniejszą z nich stanowi to, że owa twórczość znacznie wykraczała poza dominujące wtedy tendencje artystyczne, sposoby wyrażania uczuć i widzenia świata. Norwid należał do tak zwanego drugiego pokolenia romantyków. Był niewątpliwie kontynuatorem romantycznego modelu liryki, ale zarazem zapowiadał już pojawienie się nowego prądu – pozytywizmu, stał się także prekursorem nowatorskich koncepcji języka poetyckiego.