Nazwisko: Eliot
Imię/Imiona: Thomas, Stearns
Znany też jako:
Urodzony: 26 wrzesień 1888 (St. Louis, USA)
Zmarł: 4 styczeń 1965 (Londyn, Wielka Brytania)
Kategoria: Literatura.
Eliot Thomas Stearns – ur. 26.IX.1888 w St. Louis (USA), zmarł 22.XII.1965 w Anglii, poeta, krytyk, dramatopisarz. W Ameryce spędził dzieciństwo i wczesną młodość, by później przenieść się do Europy i naturalizować jako obywatel angielski. Studiował w Harvard University, Sorbonie i Oxfordzie. W 1922 założył kwartalnik The Criterion
, który w ciągu 12 lat istnienia wywarł duży wpływ na rozwój poezji angielskiej. W 1925 zostaje dyrektorem wydawnictwa Faber and Faber
i pozostaje na tym stanowisku aż do śmierci. Laureat Nagrody Nobla w 1948. Wydał m.in.: Pieśń miłosną J. Alfreda Prufrocka (1917), Jałową ziemię (inny tytuł: Ziemia jałowa) (1923), Próżnych ludzi (inny tytuł: Wydrążeni ludzie) (1925), Popielec (1930), Cztery kwartety (1943), dramaty: Morderstwo w katedrze (1935), Zjazd rodzinny (1939), Coctail Party (1949), The Elder Statesman (1959) oraz liczne tomy szkiców literackich i esejów.
Twórczość poetycką Eliota można podzielić na dwa okresy, z których każdy osiąga swój punkt szczytowy w jednym poemacie. Okres pierwszy wieńczy Jałowa Ziemia, której tematem jest pustka i bezsens współczesnego życia pozbawionego racji metafizycznych. Najwybitniejszym osiągnięciem okresu drugiego jest tom Cztery kwartety, gdzie rozpaczliwy pesymizm ustępuje ideom religijnym i filozoficznym, prowadzącym do chrześcijańskiej afirmacji życia i humanitaryzmu. Na poezję Eliota wywarli wpływ francuscy symboliści (Jules Laforgue) i imagiści anglo-amerykańscy (ruch poetycki z początków XX wieku postulujący wyrażanie myśli wyłącznie poprzez obrazy: od słowa image
– obraz, język potoczny i swobodę w zakresie tematu i wyboru form; główni przedstawiciele to m.in. Ezra Pound, Amy Lowell, David H. Lawrence). Sięgnął też do tradycji poetów metafizycznych i dramaturgii elżbietańskiej. Jest to poezja intelektualna, aluzyjna, zobiektywizowana: jego koncepcja obiektywnego korelatywu
wymagała od poezji nie nazywania wzruszeń, lecz ukazywania ich przedmiotowych odpowiedników. Chętnie posługuje się ironią, groteską, kontrastem. Poezja Eliota ma charakter intelektualny, przedmiotem rozważań autorskich są złożone problemy filozoficzno-kulturowe i moralne, łączące obrazy i język codzienności z abstrakcyjnymi i podniosłymi wywodami. Eliot jest jednym z głównych nowatorów poezji XX w. Przekłady wierszy i poematów Eliota ukazywały się w Polsce na łamach czasopism (m.in. Twórczość
1946, Jałowa ziemia w przekładzie Czesława Miłosza) oraz w tomach: Poezje wybrane (1960), tomie III Poetów języka angielskiego (1974), Poezje (1978), Poematy (1978).
W teatrze stał się Eliot odnowicielem dramatu poetyckiego, zarówno w nawiązującym do misteryjnych form średniowiecznych Morderstwie w katedrze (1976, spolszczył Jerzy Sito) jak i w sztukach współczesnych: Zjazd rodzinny i Coctail Party – drukowanych w Dialogu
oraz w tomie Wybór dramatów (1982), gdzie salonowa sceneria i kolokwialny język łączą się z elementami tragedii antycznej.
Również w eseistyce wniósł Eliot poważny wkład do krytyki XX w. określając swój stosunek do tradycji np. w esejach Tradycja i talent indywidualny czy Kto to jest klasyk, kładąc w ten sposób podwaliny pod teorię współczesnego neoklasycyzmu w literaturze. W Polsce ukazały się dwa wybory jego prac krytycznych: Szkice literackie (1963) i Oblicze słowa (1972) w Bibliotece Krytyki Literackiej. Popularyzatorem twórczości Eliota w Polsce był jeszcze przed II wojną światową prof. Wacław Borowy. Autorami przekładów Eliota na język polski są m.in. W. Dulemba, Cz. Miłosz, A. Piotrowski, O. Wojtasiewicz, K. Boczkowski.