Imperium się rozrasta

Państwo tureckie stało się prawdziwym mocarstwem po tym, jak Murad I rozgromił Serbów w wielkiej bitwie pod Kosowym Polem w 1389 r. Nikt już nie mógł powstrzymać tureckiego naporu na Bałkany i wkrótce Turcy opanowali całą Bułgarię (za następcy Murada – Bejazyda I Błyskawicy), przyłączyli spore obszary Albanii i Macedonii oraz weszli, po przekroczeniu Dunaju, na tereny dzisiejszej Rumuni. Błyskawica (tur. Yildirum) próbował nawet zdobyć Konstantynopol. Właściwie tylko to miasto pozostało w rękach cesarstwa bizantyńskiego, nie licząc niezależnej monarchii ze stolicą w Trapezuncie i kilku nic nieznaczących enklaw, a cała Anatolia została wcielona do państwa osmańskiego. Jedynie kilka emiratów zdolnych było utrzymać względną niezależność. Po Kosowym Polu nad Europą zawisło niebezpieczeństwo, które zmobilizowało i zjednoczyło rycerstwo europejskie pod hasłem obrony chrześcijaństwa. Pod przywództwem króla Węgier Zygmunta Luksemburczyka poniosło ono klęskę z Turkami pod Nikopolis w 1396 r. Droga do Europy stanęła dla islamu otworem.

Niespodziewane wybawienie nadciągnęło ze wschodu. Pod koniec XIV w. władca mongolski Timur Lenk (Kulawy), potomek Czyngis-chana, znany w Europie jako Tamerlan, zjednoczył państwa Azji Środkowej i zapragnął zająć jeszcze większy obszar. Najpierw skierował swe kroki ku Persji i Indiom, następnie zdobył Aleppo i Damaszek, a potem wkroczył do Anatolii. W bitwie pod Ankarą w 1402 r. pobił armię Bejazyda I i wziął go do niewoli, gdzie ten wyzionął ducha. Wiele podbitych niedawno przez sułtana emiratów wyzwoliło się spod władzy Osmanów, zaczęło płacić trybut Tamerlanowi, a synowie Bejazyda dostali we władanie niewielkie skrawki ziemi.

Po śmierci Tamerlana nastąpił kryzys w państwie mongolskim, wskutek czego mogły się na nowo odrodzić plany tureckiej ekspansji. Mehmed 1(1413-21) rozprawił się z braćmi i został Sułtanem, zjednoczywszy podzielone państwo. Jego syn Murad II wkroczył ponownie na Bałkany i szukał zatargu z Węgrami. W 1444 r. Europejczycy zorganizowali odsiecz na czele z królem Węgier i Polski Władysławem III, ponieśli sromotną klęskę, a Władysław został śmiertelnie ranny. Po tej bitwie młody król zyskał przydomek Warneńczyk. Za panowania Murada II rozegrała się jeszcze jedna bitwa – ponownie pod Kosowym Polem (1448) – i znowu Europa poniosła klęskę. Bunt przeciw władzy tureckiej w Albanii osłabił jednak impet w kierunku północnym. Następcą Murada II został jego syn Mehmed II, zwany później Fatih, czyli Zwycięzcą, który panował w latach 1451-81. Zasłynął on przede wszystkim ze zdobycia Konstantynopola w 1453 r. – odtąd datuje się koniec wieków średnich (średniowiecza) i początek czasów nowożytnych, ponieważ był to przełomowy moment w historii ówczesnego świata. Konstantynopol został stolicą imperium osmańskiego i przemianowano go na Istanbul (pol. Stambuł). Cesarstwo bizantyńskie, prawdziwa ostoja chrześcijaństwa w tej części świata, przestało istnieć, po swej ponad-tysiącletniej, burzliwej historii. Sułtan turecki uznawał się odtąd za sukcesora imperium rzymsko-bizantyńskiego i rościł sobie prawo do zjednoczenia pod islamskim sztandarem wszystkich muzułmańskich plemion i Greków, którzy byli wspomnieniem dawnego cesarstwa, drugiego Rzymu.

Po ogromnym sukcesie, jakim było zdobycie Konstantynopola, Mehmed II wyruszył na podbój resztek niezależnych jeszcze państewek wewnątrz Anatolii. Rozgromił Karamanidów (ze stolicą w Karamanie), Turkmenów we wschodniej Anatolii oraz ostatnie chrześcijańskie państwo na tym płaskowyżu – królestwo Trapezuntu (1461). Jeszcze wcześniej zdobył Serbię, oblegał bezskutecznie Belgrad (1456), opanował Peloponez i Ateny, a także prowadził wojnę z Wenecją. Swoje kroki skierował też ku Wołoszczyźnie i Mołdawii, dochodząc do granic ówczesnej Polski, a następnie bez większych przeszkód podporządkował sobie chanat krymski.