Nazwisko: Bach
Imię/Imiona: Johann, Sebastian
Znany też jako: Jan Sebastian Bach
Urodzony: 21 marzec 1685 (Eisenach, Niemcy)
Zmarł: 28 lipiec 1750 (Lipsk, Niemcy).
Jan Sebastian Bach – ur. 21 marca 1685 w Eisenach, zm. 28 lipca 1750 w Lipsku; kompozytor niemiecki muzycznej epoki baroku. Dziecko Johanna Ambrosiusa Bacha, muzyka miejskiego i Marii Elisabeth Lammershirt. Od dziecka miał problemy ze wzrokiem.
Praktycznie nic nie wiadomo o wczesnych latach jego życia z wyjątkiem tego, że uczył się w lokalnej szkole łacińskiej (1692r.). Śpiewał także w kościele. W 1694 zmarła jego matka, rok później w lutym 1695 także jego ojciec. Jan Sebastian nie miał jeszcze wtedy 10 lat. Niedługo po śmierci rodziców został wysłany do pobliskiego miasta Ohrdruf, gdzie zamieszkał u starszego brata, Christopha, organisty miejskiego. Wysłano go do postępowej szkoły, Ohrdruf Lyceum. Ważniejsze jednak musiały być dla Bacha jego lekcje gry na organach z Christophem, który nauczył go podstaw rzemiosła.
W marcu 1700 r. 15-letni Bach opuścił Ohrdruf i przeprowadził się do Luneburga, 300 km na północ. Znalazł sobie miejsce w szkole przy klasztorze św. Michała, którą opłacał śpiewaniem w chórze aż do szesnastego roku życia, kiedy jego głos zaczął przechodzić mutację — w tamtych czasach mutacja w wieku szesnastu lat nie była niczym niezwykłym. W Luneburgu przysłuchiwał się grze organisty, Georga Bohma, który dawał mu być może lekcje. Kilka razy odbył 50-kilometrową podróż do Hamburga, aby posłuchać J. A. Reinkena — jednego z najsławniejszych organistów w tamtych czasach — grającego na ogromnych organach z 40-stopowymi piszczałkami. Bach musiał już o sobie myśleć jako o organiście. Innego rodzaju wpływ wywarł na niego kontakt ze znajdującym się na południu małym dworem Celle, gdzie miejscowy książę sprowadzał z Francji najnowsze mody muzyczne.
W 1702 r. w wieku 17 lat Bach zaczął starać się o pierwszą w swoim życiu posadę organisty w Sangerhausen. Nie udało mu się jej dostać, lecz w 1703 r. został organistą w Neuekirche w Arnstadt, po tym jak doradził przebudowę organów. Posada była należycie opłacana i zostawiała mu mnóstwo wolnego czasu. Niestety porywczy charakter Bacha sprawił, że nie nadawał się on do pracy z chórzystami.
W 1707 r. przeprowadził się do Mühlhausen a w październiku poślubił Marię Barbarę Bach – starszą od niego o sześć miesięcy dalszą kuzynkę. Maria urodziła mu siedmioro dzieci i niewątpliwie była największą miłością jego życia.
W czerwcu 1708 r. Bach przeprowadził się do pobliskiego Weimaru, aby objąć posadę organisty i kameralisty na dworze jednego z najbardziej wytwornych i wykształconych książąt owej epoki — księcia Wilhelma Emsta, gdzie spędził dziewięć lat. Powodem przeprowadzki była lepsza pensja. Potrzebował pieniędzy, ponieważ w latach 1708-1715 urodziło mu się sześcioro dzieci, między innymi dwóch przyszłych muzyków: Wilhelm Friedemann w 1710 r. i Carl Philipp Emanuel w 1714 r. W roku, w którym urodził się Carl, Bach otrzymał awans na koncertmistrza, z dalszą podwyżką pensji. Bach odniósł sukces, cieszył się nim i komponował dzieła, które uczyniły go nieśmiertelnym — toccaty i fugi na organy, kantaty na chóry oraz dzieła klawesynowe. Jednakże, gdy w 1716 r. książę pominął Bacha przy wyborze następcy zmarłego kapelmistrza, kompozytor zdecydował się opuścić Weimar i przenieść się do Köthen. O zamiarze tym powiadomił księcia Wilhelma Ernesta w sposób dość gwałtowny, za co został wtrącony do aresztu, gdzie spędził cały miesiąc. W grudniu 1717 r. wyjechał do Köthen, gdzie rozpoczął pracę kapelmistrza u księcia Leopolda.
Lata spędzone w służbie u księcia Leopolda, również zapalonego muzyka, okazały się najbardziej owocną epoką w twórczości kompozytora, a wśród dzieł z tego okresu wyróżnić należy Koncerty brandenburskie. W 1720 r. podczas jednej z podróży u boku księcia Bach otrzymał informację o nagłej śmierci żony. Szybko jednak znalazł pocieszenie w osobie Anny Magdaleny Wilcken, dwudziestoletniej córki nadwornego trębacza, którą poślubił w grudniu 1721 r. Drugie małżeństwo kompozytora okazało się bardzo szczęśliwe. Anna Magdalena wydała na świat 13 dzieci. To dla niej Bach skomponował proste i czarujące utwory na instrumenty klawiszowe, grywane do dzisiaj jako wprawki przez początkujących pianistów. Małżeństwo zbiegło się w czasie ze szczytowym okresem jego muzycznej kariery.
W 1723 r. otrzymał propozycję objęcia stanowiska kantora szkoły św. Tomasza w Lipsku, a w 1730 r. został mianowany dyrektorem muzyki w Collegium Musicum. Bach wycofał się z życia publicznego w 1741 r. Miarą jego zdobytej w Lipsku pozycji społecznej i materialnej może być liczba kompozycji, które wówczas stworzył. Wymienić należy przede wszystkim wielkie arcydzieła kościelne: „Pasje według św. Jana”, „Pasję według św. Mateusza”, „Oratorium na Boże Narodzenie”, „Oratorium wielkanocne”, „Msze h-moll” oraz blisko trzysta kantat. Ostatnie lata życia to dla Bacha przede wszystkim walka z postępującą ślepotą. W tym trudnym okresie kompozytor znalazł pociechę wśród swej licznej i uzdolnionej rodziny. Już niebawem jego czterech synów miało stać się uznanymi, samodzielnymi muzykami i kompozytorami.
Kompozytor zmarł 28 lipca 1750 r. w wieku 65 lat. Jego muzyka poszła w zapomnienie na niemal 80 lat. Nieliczni kompozytorzy — m.in. Wolfgang Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven — wspominali go z uwielbieniem, ale dopiero Mendelssohn w 1829 r. rozpoczął prawdziwą krucjatę na rzecz wskrzeszenia jego muzyki. Od tej pory skromny organista z Turyngii, określany jako najwybitniejszy muzyk wszechczasów i jeden z najbardziej płodnych kompozytorów, został w pełni doceniony przez koneserów z całego świata.
Najważniejsze dzieła Bacha:
- Toccata & Fuga d-moll, BWV 565
- Ave Maria
- Preludium nr 1 C-dur na harfę, BWV 846
- Sonata organowa nr 4 e-moll, BWV 528
- Aria na strunie G, BWM 1068
- Koncert Włoski, BWV 971
- Koncert nr 3 d-moll na dwoje skrzypiec, BWV 1043
- Koncert brandenburski nr 1 F-dur, BWV 1046
- Koncert brandenburski nr 2 F-dur, BWV 1047
- Koncert brandenburski nr 3, BWV 1048
- Koncert brandenburski nr 4, BWV 1049
- Koncert brandenburski nr 5 , BWV 1050
- Koncert brandenburski nr 6 B-dur, BWV 1051