Nazwisko: Dżugaszwili
Imię/Imiona: Iosif Wissarionowicz
Znany też jako: Stalin, Saso, Koba, gruz.იოსებ ჯუღაშვილი
Urodzony: 18 grudzień 1878 (Gori, Gruzja)
Zmarł: 5 marzec 1953 (Moskwa, Rosja)
Kategoria: Literatura / Polityka
W skrócie: Sekretarz generalny KPZR, dyktator.
Josif Wissarionowicz Dżugaszwili (znany też jako Stalin (ros. Сталин) – ur. 18 grudnia 1878 (niektóre źródła podają datę 21 grudnia 1879 i w tym także dniu obchodzone są w Rosji jego urodziny), syn szewca Wissariona oraz praczki Jekatieriny (Katarzyny).
Był dzieckiem słabym i chorowitym, często bitym przez ojca. Z powodu bicia doznał urazu ręki w łokciu przez co była ona krótsza. Od 1888 roku Stalin uczęszczał do szkoły parafialnej w Gori, a od 1894 roku kształcił się w seminarium duchownym w Tbilisi, skąd w wieku lat 20 został usunięty (za działalność marksistowską). Od lat młodości był człowiekiem chełpliwym, pamiętliwym i mściwym. Uczył się bardzo dobrze (niektórzy wskazują na jego niezwykłą pamięć). W młodości pisał wiersze. Siedem z nich zostało opublikowanych w czasopiśmie Iweria. W roku 1907 – a więc, kiedy Stalin był już zawodowym rewolucjonistą – jeden z jego wierszy opublikowano w wyborze najlepszej poezji gruzińskiej.
Po usunięciu z seminarium Stalin zatrudnił się na niskopłatnej posadzie księgowego w obserwatorium astronomicznym w Tbilisi. W tym czasie prowadził już działalność partyjną (zwaną też rewolucyjną) w Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR). Pracę przerwał w roku 1901, gdyż zaczął się ukrywać. W latach 1901–1902 był członkiem komitetu partyjnego w Tbilisi i Batumi, na drugim zjeździe SDPRR (1903) wszedł do frakcji bolszewików. Uczestniczył w wydarzeniach (rewolucji) 1905 roku. Był delegatem I konferencji SDPRR w Tammerforsie oraz IV i V zjazdu (1906 i 1907 rok), w latach 1907-1908 – członkiem bakińskiego komitetu partii. Na plenum KC SDPRR, po VI Praskiej Wszechrosyjskiej Konferencji (1912 rok) został zaocznie dokooptowany do KC i Rosyjskiego Biura KC.
Współorganizator zbrojnego przewrotu bolszewickiego i rewolucji październikowej. W latach 1917–22 komisarz ludowy d/s narodowościowych, a od 1919 roku także kontroli państwowej. W czerwcu 1922 roku w związku z chorobą Lenina wybrany na stanowisko sekretarza generalnego partii komunistycznej, zostając faktycznym przywódcą partii i państwa. Po podporządkowaniu sobie aparatu bezpieczeństwa (GPU, NKWD) zmierzał do władzy dyktatorskiej i eliminacji rywali. Podporządkował politykę sowiecką własnej wizji nieuchronności konfliktu światowego. Od 1928 roku zaczął forsować program przyspieszonej kolektywizacji i industrializacji ZSRR, którego realizacji towarzyszyła klęska głodu (pochłonęła miliony ofiar) oraz masowe zbrodnie i represje. Po doprowadzeniu do sojuszu z III Rzeszą wydał rozkaz rozpoczęcia inwazji na Polskę 17 września 1939 roku, a następnie deportacji części mieszkańców w głąb ZSRR. Odpowiedzialny za wymordowanie polskich oficerów w Katyniu. Po napaści Niemiec na ZSRR naczelny dowódca sił zbrojnych (po początkowych niepowodzeniach na froncie przestał ingerować w dowodzenie). Uczestnik konferencji w Teheranie (1943), Jałcie i Poczdamie (1945), wywarł decydujący wpływ na ich przebieg i wyniki (m.in. sprawa granic Polski). Po zakończeniu wojny nadal prowadził politykę bezwzględnego terroru w ZSRR (m.in. deportacje całych narodów – Czeczenów, Inguszów, Tatarów, na Syberię i do Kazachstanu). Inicjator narzucenia państwom Europy Środkowo – Wschodniej (także Polsce) sowieckiego modelu ustrojowego i zależności ideologicznej, politycznej i ekonomicznej od ZSRR. Uznany przez amerykański tygodnik TIME za człowieka roku w 1942. Jego imieniem nazwano m.in. Pałac Kultury i Nauki w Warszawie. Zmarł nagle 5 marca 1953 roku. Bliższe okoliczności jego śmierci pozostają niewyjaśnione, prawdopodobnie na wylew krwi do mózgu.
Józefa Stalina postrzega się powszechnie jako jednego z największych tyranów w dziejach Rosji i świata. Współcześnie przypuszcza się, że miał paranoidalny stosunek do własnej osoby, możliwe, że był dotknięty psychopatią.