Niemieckie obozy pracy, stalagi w Gdansku rok 1939-1945

Stalag XX B/Z Danzig r11; Bischafsberg.
Mieścił się na terenie fortów na Biskupiej Górce. Przebywali w nim jeńcy brytyjscy, francuscy, belgijscy i włoscy.

___________________________________________________________________________
Obóz w Gdańsku -Matzkau
W okolicach największej w Gdańsku mleczarni istniał obóz Matzkau
r1;Wrześniowe dni 1939 roku były dla gdańskiej Polonii równie ponure jak droga przez maćkowską dolinę w deszczowe dni. Tyle tylko, że tego lata nie padało. Przeciwnie, żar lał się z nieba przez całe dnie. W tym czasie SS, która od kilku lat gromadziła dane na temat mieszkających w mieście Polaków, nie próżnowała. Wtedy też zapewne narodził się pomysł, by więźniów ulokować na terenie koszar SS-Heimwehr
Budowa komanda zaczęła się już 20 września -,a prace rozpoczęła grupa dwudziestu więźniów, Polaków aresztowanych w Gdańsku. Kierował nimi SS-Oberscharfuehrer Hans Rach, skazany w 1947 roku na śmierć w gdańskim procesie załogi obozu Stutthof.

Więźniowie budowali baraki, budynki gospodarcze i infrastrukturę przyszłego obozu. Na początku listopada trafili tutaj z kolejną grupą Polaków gdańscy Żydzi.

Na początku 1940 roku obóz Matzkau został formalnie podporządkowany obozowi dla jeńców cywilnych w Gdańsku Nowym Porcie {Narwik I). W kwietniu obóz Matzkau stał się podobozem obozu zagłady w Stutthofie. Warunki bytowe więźniów w Matzkau były równie katastrofalne, jak w głównym obozie. – Spali na wilgotnej słomie, przez kilka miesięcy nie zmieniali bielizny – mówi dr Orski. – To sprzyjało oczywiście rozwojowi chorób. W obozie Matzkau pojawiły się wszawica i tyfus.
Więźniowie Matzkau byli wykorzystywani przez hitlerowców na wszelkie możliwe sposoby. Pracowali w gospodarstwach rolnych w okolicach Gdańska, przez cały 1940 i połowę 1941 roku budowali obóz.
Ostatecznie w sierpniu 1941 roku zapadła decyzja o wywiezieniu wszystkich osadzonych do Stutthofu. Ich miejsce mieli wkrótce zająć zgoła inni więźniowie.
Drugi etap.
O obozie karnym SS Danzig Matzkau niewiele wiadomo. Są to z reguły skąpe, encyklopedyczne informacje, które nie dają obrazu funkcjonowania obozu. Wg wspomnień gdańszczanina Wernera Herz- jesienią 1941 roku ruszyły prace przy rozbudowie obozu dla potrzeb SS ,a teren otoczono płotem pod napięciem, dobudowano więcej wież strażniczych. W marcu 1942 zakończono rozbudowę i do Gdańska mogli trafić pierwsi więźniowie. Już do początku 1941 roku SS nie tworzyła żadnych obozów karnych. W połowie marca 1941 roku pierwsza tego typu placówka miała powstać na terenie obozu koncentracyjnego w Dachau. Stamtąd rok później dotarli do nowo przygotowanego obozu pierwsi więźniowie.

– W obozie mogło przebywać od 2000 do 2500 osadzonych. Średni okres pobytu wynosił od pół roku do dziewięciu miesięcy.
W lutym 1945 roku esesmani zlikwidowali obóz – wszyscy więźniowie bez wyjątku zostali skierowani na front. Do Gdańska zbliżali się Sowieci. Gdy tylko ich wojska dotarły do miasta i obozu Matzkau, plac obozowy i baraki znowu się zaludniły. Tym razem trafili tam pokonani – jeńcy Wehrmachtu. Rosjanie przeprowadzali na terenie obozu kontrolę lekarską, w której uczestniczyli mężczyźni w cywilnych ubraniach z polskimi opaskami na ramieniu byli to ubecy i funkcjonariusze NKWD. Razem z nami byli tam też Polacy, Francuzi, Włosi i żołnierze Wehrmachtu z Helu. Rosjanie spisywali personalia, a potem ładowali więźniów na ciężarówki i wywozili do Rosji .