Zniszczenie psychiki człowieka Nałkowska ukazała najdobitniej w relacji „Profesor Spanner”. Produkcja mydła z ludzkiego tłuszczu na procesie była usprawiedliwiona tym, że Niemcy w tym czasie cierpiały na brak tłuszczów. Równie przerażające jest takie wytłumaczenie i myśl, że ktoś naprawdę może tak okrutną zbrodnię tłumaczyć w taki sposób, jak samo zdarzenie. Polak z Gdańska, pracujący w instytucie Spannera, powie tylko, że „brzydził się” ale „dobrze się pieniło”. Człowiek ten musiał przejść długą przemianę psychiczną, zanim stał się obojętnym na to, co się wokół niego działo. Zabito w nim wrażliwość moralną, zdolność do przerażenia i wewnętrznego protestu. W „Dnier”świadek, zniszczona w obozie kobieta, nie umie wyrazić wszystkiego, co się jej przytrafiło: wiedzę o niszczącym ciężarze jej przeżyć uzyskujemy nie z tego, co mówi, lecz – jak mówi. W jej zająknięciach, zamilknięciach, pauzach kryje się niewyrażalna prawda o tym, co ją spotkało.
Przerażający jest również ogrom skaz na psychice dziecięcej, który wywołuje wojna. Opowieść „Dorośli i dzieci w Oświęcimiu” przedstawia straszną wizję: małe dzieci stają na palcach by dotknąć czubkiem głowy magicznego pręta, zawieszonego na wysokosci 120cm, by choc trochę przedłużyć długość swego życia. Ich psychika jeszcze nawet nie rozwinęła się w takim stopniu, by mogły pojąć czym jest wojna, czym jest życie, a co dopiero śmierć. Nie rozumieją w pełni zachowań dorosłych, ale ślepo ich naśladując, bawią się patyczkami w „palenie Żydów”.
Pozostałe opowiadania, takie jak „Dwojra Zielona” ukazują ludzi, których cechuje rezygnacja i zniechęcenie. Ulegli oni porażeniu duchowemu, uratowali życie, ale nie potrafią żyć jak dawniej, wciąż pamiętając o tym, co im się przytrafiło. Autorka mocno akcentuje wyniki działania faszystowskiego terroru na psychikę ludzką i piętno, jakie okupacja wycisnęła na milionach ludzi.
Przez „Medaliony” przepływa chęć wyrażenia oburzenia, przerażenia, żarliwego protestu przeciw krzywdzie człowieka oraz grozie okupacji. Przerażające są słowa motta jakie pisarka nadała swojemu utworowi: „Ludzie ludziom zgotowali ten los”.
Wszystkie opowiadania zawarte przez Nałkowską w „Medalionach” to wskazanie zgubnego wpływu faszyzmu na psychikę ludzką. Nałkowska wskazuje w swoich
opowiadaniach fizyczne niszczenie ofiar- rozstrzeliwanie, duszenie gazem, palenie w krematoriach ale także zbrodnie dokonywane na psychice człowieka i właśnie dzięki temu utwór ten ma taką wartość. Zniszczenie przez faszyzm wrażliwości moralnej człowieka jest jedną z najbardziej zatrważających prawd o okupacji.